Merkez Bankası’nın çıkış stratejisi, likiditeyi azaltmayacak artıracak

*                           Merkez Bankası, krize karşı piyasaya ihtiyacından fazla para verme dönemini, likidite sıkışıklığı ve faizlerde bir oynama yaratmadan bitirmeyi amaçlıyor. 1 haftalık repo ihalesi faizinin politika faizi haline gelmesi Merkez’in elini güçlendirecek.

.

Merkez Bankası’nın (MB) dün açıkladığı “Para Politikası Çıkış Stratejisi”, düşünülenin aksine piyasadaki likiditeyi azaltmayacak artıracak. MB repo yoluyla piyasaya verdiği ihtiyaçtan fazla paranın miktarını giderek azaltacak. Ancak gün sonunda piyasadan çektiği para miktarı bundan daha hızlı azalacak. Bu nedenle piyasada kalan net para miktarı, şimdikine göre daha da artacak.

Yayınlanan grafiğe göre repo ile fonlama miktarı ilk aşamada yüzde 20 kadar, ikinci aşamanın ilk adımında da yüzde 40 kadar azalacak. Çıkış stratejisinin asıl son aşamasında ise repo ila fonlama miktarında azalma duracak. Grafiğe göre gün sonunda çekilen para daha hızlı azaldığı için piyasadaki kalıcı para (net APİ) ikinci aşamanın sonunda şimdikinin yaklaşık iki katına ulaşacak

MB, kısa dönemde zorunlu karşılıklarda bir artışa gitmeyeceğini de açıkladı. MB zorunlu karşılıkları ancak likidite açığının belirgin şekilde azalması veye kredilerin iyice canlanması halinde artıracak. MB’nin, zorunlu karşılıkları şimdilik artırmama tutumu da likiditede bir sıkışıklık yaratmama tutumunu destekliyor.

HEDEF SARSINTISIZ GEÇİŞ

MB, açıklamasında gerek TL piyasasında, gerekse döviz piyasasında herhangi bir likidite sıkışıklığına kesinlikle izin vermeyeceği mesajını net bir şekilde verdi. MB bunu, yeni döneme geçişin faizlerde sıçrama ve aşırı oynamalar yaratmadan sarsıntısız gerçekleşmesi için gerekli görüyor.

Çıkış stratejisinde yer alan ifadeler de MB’nin stratejinin son aşamasına kadar mevcut faiz düzeylerinde bir değişiklik olmamasını tercih ettiğini gösteriyor. Çıkış stratejisinin ilk aşamasını hemen başlatan MB, muhtemelen ikinci aşamanın ilk adımını PPK’nın mayıs toplantısında başlatacak ve 1 haftalık repo faizini, politika faizi haline getirecektir. 1 haftalık repo ihale faizi, şu anda da yüzde 7 dolayında olduğu için, bu değişiklik piyasa faizlerinde ve fonlama süreçlerinde bir oynama yaratmayacaktır.

Borçlanma faizi yerine 1 haftalık repo faizinin politika faizi olması ve bunun likidite miktarının daha iyi kontrolüne izin vermesi, MB’nin elini güçlendirecek. 2001’deki bankacılık kriziyle doğan aşırı likidite, MB’nin piyasadan fazla parayı çekme faizini, politika faizi haline getirmişti. MB açısından daha edilgen bir pozisyonu ifade eden dönem bu değişiklikle sona eriyor. 

İŞTE MERKEZ’İN SARSINTISIZ ÇIKIŞ STRATEJİSİ

*                           Piyasaya ihtiyacından fazla verilen TL miktarı, yavaş yavaş azaltılacak.

*                           Bunu yaparken piyasada likidite darlığı yaratılmayacak, tersine piyasada kalan net para miktarı artacak.

*                           İlk adımda repo ile piyasaya verilen para yavaş yavaş azaltılacak. Bu, süreç boyunca devam edecek.

*                           İkinci aşama iki adımdan oluşacak. İlk adımda 1 haftalık repo ihalesi faizi sabitlenecek ve bu faiz, politika faizi haline gelecek. Repo ihale faizi, MB borç alma faizinin 0.5 puan üzerinde yani yüzde 7 olacak.

*                           Piyasaya repo ihalesi ile verilecek para miktarı, TL piyasası gecelik faiz ortalaması olan yüzde 6.5’e yakın olacak şekilde belirlenecek.

*                           İkinci aşamanın ikinci adımında MB borç alma faizi ile 1 haftalık repo faizi arasındaki fark 0.50 puandan 0.75 puana çıkacak. Bu  işlem, normalde TL piyasası faizlerinin 0.25 puan indirilmesi yoluyla, parasal sıkılaştırma gereği varsa da politika faizini 0.25 puan artırarak yapılacak. Bu aşamada 1 haftalık repo ile piyasaya verilen para miktarı, TL piyasası gecelik faizinin politika faizine yakın oluşmasını sağlayacak şekilde belirlenecek.

*                           Likidite açığı yüksek kaldığı sürece 3 aylık repo ihaleleri devam edecek.

*                           DİBS alım programı aynen sürecek.

Para politikası çıkış stratejisinin aşamaları
	Mevut durum	1. aşama	2. aşama 1. Adım	2. Aşama 2. Adım
MB gecelik borç alma faizi	6.50%	6.50%	6.50%	6.25%
MB gecelik borç verme faizi	9.00%	9.00%	9.00%	8.85%
TL piyasası gecelik faiz ortalaması	%6.5'e yakın	%6.5'e yakın	%6.5'e yakın	%7 etrafında
MB 1 haftalık repo ihalesi faizi	Değişken (14 Nisan'daki ihale sonucu: %7.07)	Değişken (14 Nisan'da %7.07)	Sabit %7	Sabit %7
Piyasa yapıcısı bankaları repo piyasasından fonlama faizi	8.00%	8.00%	8.00%	7.75%
Politika faizi	MB gecelik borç alma faizi	MB gecelik borç alma faizi	MB 1 haftalık repo ihalesi faizi	MB 1 haftalık repo ihalesi faizi
Likidite yönetim politikası	Piyasaya ihtiyacının üzerinde para veriliyor ve gün sonunda bankaların elinde kalan fazla para MB tarafından borçlanma yoluyla geri alınıyor. Bankalar, her gün yapılan 1 hafta vadeli ve iki haftada bir yapılan 3 ay vadeli repo ihaleleri ile fonlanıyor. Piyasa yapıcı bankalar, İMKB repo piyasasında gecelik vadede fonlanıyor.  Repo ihaleleri geleneksel yöntemle yapılıyor ve faiz ihale ile belirleniyor.	Piyasaya ihtiyacının üzerinde para verilmesine devam edilecek. Ancak piyasaya verilen fazla para miktarı tedricen azaltılacak. Böylece MB'nin gün sonunda borçlanarak geri çektiği fazla para mİktarı da giderek azalacak. Bu durum haftalık repo ihalelerinde faizlerin biraz yükselmesine neden olabilir. Repo ihaleleri  aynı şekilde devam edecek. Piyasa yapıcı bankalarla İMKB repo piyasası işlemleri aynen sürecek.	MB gecelik borçlanma faizi politika faizi olmaktan çıkacak ve MB'nin 1 hafta vadeli repo ihalelerinin faizi politika faizi olacak. Buna bağlı olarak 1 haftalık repo ihalelerinin yöntemi değişerek sabit faizli miktar ihaleleri şeklinde yapılmaya başlayacak. Piyasaya ihtiyacından fazla para vermede tedricen azaltma politikası sürecek. Piyasaya verilecek likidite miktarı, TL piyasasındaki gecelik faizlerin politika faizi olan 1 haftalık repo ihale faizi etrafında oluşmasını sağlayacak şekilde belirlenecek.	MB gecelik borç alma faizi ile 1 haftalık repo ihalesi faiz oranı arasındake fark artırılabilecek. Bu fark artışı muhtemelen gecelik borç alma faizinin düşürülmesi ile olacak. Ancak MB, o günün koşullarında bir parasal sıkılaştırmaya gerek görürse bunu 1 haftalık repo ihale faizini yükselterek de yapabilir.  Piyasaya ihtiyacından fazla para vermede tedricen azaltma politikası sürecek. Piyasaya verilecek likidite miktarı, TL piyasasındaki gecelik faizlerin politika faizi olan 1 haftalık repo ihale faizi etrafında oluşmasını sağlayacak şekilde belirlenecek.

Merkez Bankası dövizde daha hassas

Merkez Bankası, çıkış stratejisi çerçevesinde piyasadaki TL likidite fazlalığını azaltırken dövizde de likidite fazlalığını önlemeye dönük adımlar atacağını açıkladı. Merkez Bankası, döviz likiditesini azaltma adımlarının da tıpkı TL alanında olduğu gibi kontrollü ve aşamalı bir şekilde  atılacağının altını çizdi. Merkez Bankası, döviz likiditesine kriz döneminde sağlanan imkanları, kademeli olarak kriz öncesi seviyelerine geri çekecek.

Ancak Merkez Bankası’nın kullandığı dil, döviz piyasasında yapacağı değişikliklerin, TL alanındaki gidişe göre daha çabuk adımlarla ilerleyeceği mesajını da veriyor.

Merkez Bankası, döviz likiditesi konusunda daha hassas olduğunun altını çizerken “Türk Lirası için nihai kredi mercii olan ve Türk Lirası likidite yönetimi konusunda geniş esnekliklere sahip bulunan Merkez Bankası’nın, diğer para birimleri için nihai kredi mercii olması doğal olarak söz konusu değildir. Bu nedenle, bankacılık sistemi döviz likiditesinin yönetiminde çok daha hassas ve temkinli olmak zorundadır. Merkez Bankası’nın kriz döneminde sağladığı imkanlar, rehavete yol açmamalı, bankacılık sistemi etkin döviz likiditesi yönetimini sürdürmelidir” sözleriyle bankaları da uyardı.

Merkez Bankası’nın döviz alanında kriz önlemlerini geri çekme stratejisi şu adımlardan oluşacak:

*                           ZORUNLU KARŞILIKLAR: Döviz mevduatındaki zorunlu karşılık oranları, “ölçülü ve kademeli” bir şekilde yükseltilecek.  Döviz mevduatlarında zorunlu karşılık oranı,  5 Aralık 2008’de yüzde 11’den yüzde 9’a düşürülerek bankacılık sistemine 2.5 milyar dolarlık döviz likiditesi imkanı sağlanmıştı. Zorunlu karşılık oranlarının eski düzeyine çıkartılması, bankaların elindeki döviz likiditesinde 2.5 milyar dolarlık bir azalmaya yol açacak.

*                           DÖVİZ DEPO İŞLEMLERİ:  Döviz depo piyasasında Merkez Bankası’nın borç verme faizi, küresel faiz oranlarındaki gelişmelere bağlı olarak artırılabilecek. Merkez Bankası’nın bankalara verdiği döviz borçlarının vadesi üç aydan bir haftaya indirilecek. Ayrıca Merkez Bankası, döviz depo piyasasındaki aracılık işlevine son verecek. Ancak Merkez Bankası bankalara, kendi limitleri çerçevesinde borç vermeye devam edecek. Kriz döneminde Merkez Bankası, bankalar arasında oluşabilecek herhangi bir güven sorununun, döviz piyasasında tıkanmaya yol açmasını önlemek için depo piyasasında aracılık işlevini üstlenerek bir garantör rolü oynamıştı. Merkez Bankası şimdi aradan çekilerek bankaları, döviz işlemlerini kendi aralarında yapmaya yönlendiriyor.

*                           DÖVİZ ALIMLARI: Döviz alım ihalelerine devam edilecek.

*                           REESKONT KREDİLERİ: İhracatçılara Eximbank aracılığı ile kullandırılan reeskont kredilerinin limitleri ve koşulları, kullanımın azalması veya ihtiyacın kalkmasına paralel olarak aşamalı bir şekilde gözden geçirilecek. Ancak Merkez Bankası şimdilik koşullarda bir değişiklik beklemiyor.