· Sıcak para ve iç talebe dayalı hızlı büyüme cari açığı patlattı. 2010’da cari açık yüzde 247 artarak 48.5 milyar doları aşarak rekor kırdı. 2010 açığı, Orta Vadeli Program’ın 3 yıl sonraki hedefinin bile üzerine çıktı. Cari açığın milli gelire oranı da yüzde 6.65’e fırlayarak rekor kırdı. 2011 hedeflerini tutturabilmek için yeni önlemler gerekiyor.
İç talebe dayalı tek ayaklı yüksek büyüme hızının faturası cari açık rekoruyla çıktı. Yüzde 8’in üstüne çıkması beklenen ve son yılların en yüksek büyüme hızlarından birisi olmaya aday 2010 yılı büyümesine, cari açıkta tarihi bir rekor eşlik ediyor. 2010 cari açığı tahminlerin de üzerine çıkarak 48 milyar 557 milyon dolara ulaştı. Cari açık, 2009’a göre 34 milyar 566 milyon dolar ve yüzde 247 arttı.
2010 cari açığı, Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan 39.3 milyar dolarlık tahminin yüzde 23.5 aşmakla kalmadı, üç yıl sonrasına ait 2013 yılı tahminini bile geçti. OVP’ye göre cari açığın 2013’te ancak 47.8 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyordu.
Aralık ayı cari açığı da 7 milyar 529 milyon dolara ulaşarak en yüksek aylık cari açık olarak tarihe geçti. Aralık ayı cari açığı 2004 öncesinde 2000 yılı dışındaki tüm yıllık cari açıklardan bile daha yüksek.
2011 HEDEFLERİ TEHLİKEDE
Cari açığın milli gelire oranı da rekor kırdı. OVP’deki tahmine göre 2010 gayrısafi yurtiçi hasılası 730 milyar dolara ulaşacak. Bu tahmine göre cari açığın milli gelire oranı da yüzde 6.65’e fırlayarak rekor kıracak. 2009’da yüzde 2.27’ye inen cari açığın milli gelire oranı, daha önce en fazla 2006’da yüzde 6.13 düzeyine çıkmıştı. OVP’de cari açığın milli gelire oranının 2010’da yüzde 5.4 olacağı tahmin ediliyordu. Bu durumda cari açığın milli gelire oranı, hükümetin tahmininin 1.25 puan üzerine çıkacak. Kurlarda son iki ayda yaşanan yükseliş nedeniyle dolar bazında milli gelir 730 milyar doların altında kalırsa, cari açığın milli gelire oranı yüzde 6.7’nin de üzerine çıkabilir.
Bu sapma orta vadeli programda yer alan daha sonraki yıllara ilişkin cari açık hedeflerini de geçersiz hale getirecek. Hükümetin 2011 yılı cari açık hedefi 42.2 milyar dolar, cari açığın milli gelire oranı hedefi ise yüzde 5.4. Bu hedeflere ulaşılabilmesi için yüzde 4.5 olan büyüme hedefinin de aşağı düşmesi gerekiyor.
FİNANSMAN KALİTESİ BOZULDU
Cari açık adeta bir patlama yaşarken, cari açığın finansman kalitesinin bozulması sorunu daha da zorlu hale getirdi. Cari açığın finanasmanında uzun vadeli kaynakların payı azalırken, kısa vadeli ve daha riskli kaynakların payı arttı. Gelişmiş ülkelerin ekonomik sorunlarını rahatlatmak için piyasaya neredeyse sıfır faizle para pompalamaları, Türkiye gibi ülkelere gelen sıcak para miktarını artırdı.
2010’da doğrudan yatırımlar sadece 266 milyon dolar ve yüzde 3.88 arttı. Buna karşın mevduat olarak giren para miktarı 2009’da 4.1 milyar dolar iken 2010’da yüzde 240 artarak 13.9 milyar dolara yükseldi. Portföy yatırımları 16 milyar 647 milyon dolar ve yüzde 566.6 artarak 19 milyar 585 milyon dolara çıktı. 2009’da net kredi geri ödemeleriyle 13.9 milyar dolar çıkmıştı, 2010’da 8.2 milyar dolarlık net kredi girişi oldu.
Cari işlemler açığı 2010 yılında 2.5 kat birden arttı | |||||
(Milyon $) | Aralık 10 | 2009 | 2010 | Fark | Değişim (%) |
CARİ İŞLEMLER DENGESİ | -7,529 | -13,991 | -48,557 | -34,566 | 247.06 |
DIŞ TİCARET DENGESİ | -7,201 | -24,850 | -56,320 | -31,470 | 126.64 |
HİZMETLER DENGESİ | 319 | 16,749 | 14,208 | -2,541 | -15.17 |
GELİR DENGESİ | -837 | -8,189 | -7,816 | 373 | -4.55 |
CARİ TRANSFERLER | 190 | 2,299 | 1,371 | -928 | -40.37 |
SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI | 7,603 | 8,923 | 44,229 | 35,306 | 395.67 |
SERMAYE HESABI | 0 | -42 | -34 | 8 | -19.05 |
FİNANS HESAPLARI | 7,603 | 8,965 | 44,263 | 35,298 | 393.73 |
Doğrudan Yatırımlar | 1,515 | 6,856 | 7,122 | 266 | 3.88 |
Portföy Yatırımları | -276 | 227 | 16,259 | 16,032 | 7062.56 |
Varlıklar | -42 | -2,711 | -3,326 | -615 | 22.69 |
Yükümlülükler | -234 | 2,938 | 19,585 | 16,647 | 566.61 |
Hisse Senetleri | -785 | 2,827 | 3,468 | 641 | 22.67 |
Borç Senetleri | 551 | 111 | 16,117 | 16,006 | 14419.82 |
Diğer Yatırımlar | 7,812 | 1,993 | 33,681 | 31,688 | 1589.96 |
Varlıklar | 915 | 10,985 | 9,022 | -1,963 | -17.87 |
Yükümlülükler | 6,897 | -8,992 | 24,659 | 33,651 | |
Ticari Krediler | 1,011 | -1,095 | 2,111 | 3,206 | |
Uzun Vade | -1 | -68 | 80 | 148 | |
Kısa Vade | 1,012 | -1,027 | 2,031 | 3,058 | |
Krediler | 3,777 | -13,925 | 8,189 | 22,114 | |
Genel Hükümet | 472 | 922 | 1,333 | 411 | 44.58 |
Bankalar | 4,077 | -4,472 | 13,047 | 17,519 | |
Uzun Vade | -61 | -1,662 | 633 | 2,295 | |
Kısa Vade | 4,138 | -2,810 | 12,414 | 15,224 | |
Diğer Sektörler | -772 | -10,375 | -6,191 | 4,184 | -40.33 |
Uzun Vade | -1,081 | -9,673 | -7,513 | 2,160 | -22.33 |
Kısa Vade | 309 | -702 | 1,322 | 2,024 | |
Mevduatlar | 2,120 | 4,085 | 13,894 | 9,809 | 240.12 |
Merkez Bankası | -62 | -901 | -553 | 348 | -38.62 |
Bankalar | 2,182 | 4,986 | 14,447 | 9,461 | 189.75 |
Diğer Yükümlülükler | -11 | 1,943 | 465 | -1,478 | -76.07 |
Rezerv Varlıklar | -1,448 | -111 | -12,799 | -12,688 | 11430.63 |
NET HATA NOKSAN | -74 | 5,068 | 4,328 | -740 | -14.60 |
EK ÖNLEMLER GEREKECEK
Cari açıktaki rekor artışı frenlemek için şu ana kadar alınan önlemlerin yetersiz kalma ihtimali güçlendi. Alınan önlemleri başında Merkez Bankası’nın attığı adımlar geliyor. Merkez Bankası politika faizini ve TL piyasası borç alma faizini düşürdü. Zzzorunlu karşılık oranlarını, kısa vadeler için daha yüksek olmak üzere artırıldı. Merkez Bankası zorunlu karşılığa faiz ödemeye de son verdi. Maliye tüketici kredilerinde KKDF oranlarını artırırken, bankaların yurtdışı tahvil ihraçlarında stopajı düşürdü. BDDK emlak satışlarında, kredilendirilen bölümün oranını aşağı çekti. Dış Ticaret Müsteşarlığı Çin’den yapılan tekstil ve konfeksiyon ithalatına telafi edici vergi koydu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder