Türkiye İstatistik Kurumu’nun sanayi ve hizmet sektörlerine ilişkin ciro, istihdam ve ücret istatistikleri, piyasalarda hızlı bir toparlanma olmazsa işsizlikte yeni bir dalganın kapıda olduğunu haber veriyor.
Ekonomik krizin bir parçası olarak iç ve dış talep hızla çökünce, işletmelerin krizin faturasını ilk yükledikleri yer çalışanlar oldu. İşten çıkarmalarla istihdam ve toplam ücret ödemeleri aşağı çekildi. Geçen yılın son çeyreğinde net bir şekilde kendini ortaya koyan bu eğilim, bu yılın ilk çeyreğinde krizin daha da derinleşmesiyle işten çıkarmaların hızlanmasının yanısıra, çalışan kişi başına ücretlerin de düşmesine yol açtı. Böylece işten çıkartılanların yanısıra işini henüz kaybetmemiş olanlara da fatura çıkartıldı.
Ancak cirolardaki düşüş, istihdam ve ücretlerdeki düşüşten kat kat daha yüksek durumda. Bu nedenle piyasalarda ciro artışını sağlayacak bir toparlanma kısa sürede gerçekleşmezse, yeni işten çıkartmaların gündeme gelmesi ve çalışanların kişi başına ortalama ücretlerinin daha da aşağı çekilmesi kaçınılmaz gözüküyor. Toplam istihdamı daha da düşürmeye dönük işten çıkarmaların yanısıra, mevcut çalışanları daha düşük ücretlilerle değiştirmeye yönelik işten çıkarmalar da yaşanabilir.
CİRO KAYBI HIZLANDI
Sanayide cirolar geçen yılın son çeyreğinde yüzde 10.6, 2009’un ilk çeyreğinde ise yüzde 12.7 olmak üzere toplam yüzde 22 oranında düştü. Sanayide ilk çeyrek cirosu 2008’in ilk çeyreğinin yüzde 13.6 altında kaldı. Ticaret ve hizmetler alanında 2008’in 4. çeyreğinde sanayiye göre daha ılımlı bir ciro kaybı olurken, ilk çeyrekte neredeyse iki katı hızda bir kötüleşme yaşandı. Ticaret ve hizmetlerde 4. çeyrekte yüzde 6.4 olan ciro kaybı, ilk çeyrekte yüzde 21.4’e fırladı. Böylece iki çeyrekteki toplam ciro kaybı yüzde 26.4’e ulaşırken, ilk çeyrek cirosu bir yıl öncesinin yüzde 9 altında kaldı.
Ciro kaybına paralel olarak toplam istihdam ve ücretlerde aşağı çekildi. Sanayide 2008’in 4. çeyreğinde yüzde 3.12 olan istihdam kaybı, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 7’yi aştı. İki çeyrekteki toplam istihdam kaybı yüzde 9.9’u aşan sanayide istihdam, bir yıl öncesinin yüzde 10.4 altında bulunuyor. Ticaret ve hizmetlerdeki istihdam kaybı 4. çeyrekte sanayiden yüksek, ilk çeyrekte ise çok daha düşük düzeyde kaldı. Ticaret ve hizmetlerde 2008’in son çeyreğinde yüzde 4, 2009’un ilk çeyreğinde yüzde 2.3, iki çeyrek toplamında yüzde 6.2 istihdam kaybı yaşandı. İlk çeyrek itibarıyla ticaret ve hizmetlerdeki istihdam, geçen yılın yüzde 2.1 altında bulunuyor.
KİŞİ BAŞINA ÜCRET DE DÜŞTÜ
Toplam ücretlerdeki kayıp 2008’in son çeyreğinde toplam istihdam kaybından daha düşük düzeyde iken, 2009’un ilk çeyreğinde ücretlerdeki düşüş, istihdamdaki düşüşten daha yüksek oldu. Krizin ilk dalgasında öncelikle düşük ücretli ve düşük nitelikli çalışanlar çıkartılırken, krizin derinleşmesi ile artık yüksek ücretli nitelikli elemanların da işten çıkartıldığı ve çalışanların ücretlerinin de aşağı çekilmeye başlandığı anlaşılıyor.
2008’in son çeyreğinde sanayide toplam ücretler yüzde 0.52 düşmesine karşın, çalışan kişi başına ücretler yüzde 2.7 gibi bir artış gösterdi. Ancak bu artış yüzde 3.3 olan üç aylık ortalama enflasyonun altında kaldı. Yılın ilk çeyreğinde ise kişi başına ücret düzeyi nominal olarak da yüzde 1.6 düştü.
Hizmetler ve ticarette ise 2008’in son çeyreğinde toplam ücretler yüzde 1.3 oranında artarken, çalışan sayısındaki azalma nedeniyle kişi başına ücret yüzde 5.5 oranında arttı. Bu yılın ilk çeyreğinde ise toplam ücretlerdeki düşüşün yüzde 2.7 ile istihdamdaki düşüşün üzerine çıkması nedeniyle kişi başına ücret yüzde 0.4 geriledi.
ÇALIŞAN BAŞINA CİRO DÜŞÜYOR
Cirolar ile ücretlerin seyri birlikte ele alındığında, şu ana kadar işten çıkarmalar ve kişi başına ücretlerin düşürülmesi ile krizin çalışan kesime çıkardığı faturanın daha da artacağının işaretleri görülüyor. Çünkü çalışan kesime çıkan bütün faturaya rağmen çalışan kişi başına elde edilen ciro miktarı hızlı bir düşüş içinde. Öte yandan aynı miktarda ciroya karşılık ödenen toplam ücret, işten çıkarmalara ve ücret düşüşüne rağmen sürekli bir artış eğiliminde. Bu durumda cirolarda bir toparlanma meydana gelmezse yeni işyeri kapatma, işten çıkarma ve ücret düşürme operasyonlarının gündeme gelmesi kaçınılmaz gözüküyor.
Sanayide çalışan kişi başına ciro 2008’in son çeyreğinde yüzde 7.7, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 6.1 düştü. İki çeyrekte toplam yüzde 13.4 azalan sanayide çalışan kişi başına ciro, geçen yılın da yüzde 3.6 altında bulunuyor.
Ticaret ve hizmetlerde de kişi başına ciro 4. çeyrekte yüzde 2.5, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 19.5 düştü. İki çeyrekte çalışan kişi başına elde ettiği ciroda toplam yüzde 21.6 kayıp yaşayan ticaret ve hizmetler, geçen yılın da yüzde 7.1 altında bulunuyor. Böylece son iki çeyrekte ciroya göre ücretler sanayide toplam yüzde 16.6, hizmetler ve ticarette yüzde 34 arttı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder