Sanayinin devleri, ihracattan çok ithalata sırtını dayıyor

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri, sanayimizdeki çarpıcı bir çelişkiyi gözler önüne seriyor.

İnsan verilerden bağımsız olarak düşününce sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimlerin ihracatının ithalatından fazla olduğunu kabul eder. Ayrıca sanayinin dev şirketlerinin dış ticarette fazla vermesi gerektiğini, en azından dış ticaret açığındaki payının belirleyici düzeyde olmayacağını düşünür.

Ancak TÜİK verileri, bizdeki durumun her iki noktada da tam tersi olduğunu söylüyor. Bu noktada çarpıcı iki çelişkiyle karşı karşıyayız:

Birincisi dış ticaret açığının çok büyük bölümünü ticaret ve diğer sektörlerde faaliyet gösteren girişimler değil, bizzat sanayi girişimleri yaratıyor. 
İkincisi sanayi devleri, sanayi girişimlerinin yarattığı dış ticaret açığının toplamından bile fazla dış ticaret açığı yaratıyor.

TÜİK verilerine göre girişim büyüklüklerine göre sektörlerin dış ticaret performansında 2016 yılı görünümü şöyle:

- 2016’da toplam 56.12 milyar dolarlık dış ticaret açığının 25.42 milyar dolar ile yüzde 45.29’unu sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletmeler yarattı.

- 250 ve daha fazla çalışanı bulunan sanayi devlerinin yarattığı dış ticaret açığı 25.51 milyar dolar ile sanayici girişimlerin toplamının da üzerine çıktı. 
Sanayi devlerinin toplam dış ticaret açığındaki payı yüzde 45.45’u buldu.

- Çalışan sayısı 50-249 arasında olan orta ölçekli sanayi girişimleri de 1.91 milyar dolar dış ticaret açığı yarattı. Bunun toplam dış ticaret açığındaki payı yüzde 3.40 ile sanayi devlerine göre önemsiz sayılacak boyutta.

- 1-9 çalışanı bulunan mikro ölçekli sanayi girişimleri ile çalışan sayısı 10-49 olan küçük ölçekli sanayi işletmeleri ise orta ve büyük ölçekli sanayi girişimlerinin tersine dış ticaret fazlası verdi. Mikro ve küçük ölçekli sanayi girişimleri, toplam dış ticaret açığının yüzde 3.56’sı kadar dış ticaret fazlası verdi.

- Orta, küçük ve mikro ölçekli sanayi girişimlerinin toplam ihracattaki payı, ithalattaki paylarından daha yüksek oldu. Buna karşın sadece sanayi devlerinin ithalattaki payı, ihracattaki paylarının üzerine çıktı. Sanayi devlerinin ihracattaki payı yüzde 36.66 olurken, ithalattaki payları yüzde 39.14 ile bunun 2.49 puan üzerine çıktı.

- Buna bağlı olarak sanayide ihracatın ithalatı karşılama oranı en düşük grup da yüzde 67.18 ile sanayi devleri oldu.

- Buna karşın ihracatın ithalatı karşılama oranı küçük ölçekli sanayi girişimlerinde yüzde 124.21, mikro işletmelerde yüzde 109.95 oldu.

- Sanayi girişimlerinin ticaret dengelerine ürün gruplarına göre baktığımızda, dış açıkta yatırım mallarının payının düşük olduğu, asıl açığın hammadde, aramalı ve tüketim mallarında ortaya çıktığı görülüyor.

Bu veriler, ekonomi ve sanayideki yapısal ve çok ciddi bir sorunu ortaya koyuyor. Sanayi işletmelerimiz üretimlerini sürdürebilmek için yaptığı ihracattan daha fazla ithalat yapmak zorunda. Özellikle ekonominin ve sanayinin lokomotif gücü olan sanayi devleri, adeta çarklarını döndürebilmek için ihracattan çok ithalata dayanmak durumundalar.