Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2015 gelirlerini esas alan 2016 dönemi gelir dağılımı verileri, genel gidişatın olumsuz yönde olduğunu ortaya koymuştu.
TÜİK’in dün açıkladığı bölgesel gelir dağılımı verileri de bölgeler arasındaki gelir adaletinde de gidişin olumsuz yönde olduğunu gösteriyor. TÜİK’in 26 bölgeden oluşan Düzey-2 coğrafi bölge sınıfl amasına göre her bir bölgenin yüzde 10’luk gelir dilimleriyle hesaplanan gelir dağılımı verilerini incelediğimizde öne çıkan noktaları şöyle sıralayabiliriz:
■ Ortalama gelirde bürokrasinin merkezi Ankara, finans ve ticaretin merkezi İstanbul’un üstünde kalmaya devam ediyor. Hanehalkı fert başına eşdeğer aylık ortalama kullanılabilir gelir sıralamasında Ankara 2 bin 207 TL ile ilk sırada. İstanbul 2 bin 170 TL ile ikinci sırada geliyor.
■ Ortalama aylık gelirin en düşük olduğu bölge 723 TL ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’ten oluşan TRC3 bölgesi. En düşük gelirli ikinci bölge ise aylık ortalama 733 TL ile Diyarbakır ve Şanlıurfa’dan oluşan TRC2 bölgesi.
■ 2015 döneminde bu iki bölge yine en altta yer alıyordu, ancak yerleri farklı idi. 2015 döneminde en altta Diyarbakır-Şanlıurfa bölgesi bulunuyordu.
■ Düzey-2 sınıfl amasına göre en yüksek ortalama gelirli bölge ile en düşük ortalama gelirli bölge arasındaki fark 2016 döneminde biraz daha arttı. 2015 döneminde 2.78 kat olan fark, 2016’da 3.05 kata çıktı.
■ Kendi içinde zengin-yoksul uçurumu en yüksek bölgelerin başını Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesi çekiyor. Burada en zengin yüzde 10’luk gelir dilimindeki eşdeğer fert başına gelir, en yoksul yüzde 10’luk gelir diliminin 14.82 katı.
■ Yüksek gelir uçurumunda ülkenin en yoksul bu bölgesini takip eden bölgeler oldukça çarpıcı. İkinci sırada Güneydoğu’nun göç istasyonlarından birisi olan gelişmiş Adana ve Mersin illeri 13.53 kat ile yer alıyor. Üçüncü sırada ise 12.33 katlık gelir uçurumu ile ülkenin en gelişmiş en “zengin” yeri olan İstanbul geliyor.
■ En zengin yüzde 10 ile en yoksul 10 arasındaki farkın en düşük olduğu bölgelerin başında 6.94 katlık fark ile Zonguldak, Karabük ve Bartın yer alıyor. İkinci sırada 7.61 katlık gelir farkı ile Aydın, Denizli ve Muğla bulunuyor. Üçüncü sırada ise 7.69 katlık gelir farkı ile Doğu Anadolu’nun Erzurum, Erzincan ve Bayburt illeri geliyor.
■ Bölgelerin kendi içindeki zengin-yoksul farkları açısından da bir iyileşme yok. Buna karşın zengin-yoksul farkının arttığı bazı bölgelerde bu artışın oldukça sert olması dikkat çekiyor.
■ Bölgeler arası eşitsizlik açısından en kötü durumda olan Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesinin kendi içindeki gelir dağılımı en hızlı bozulan bölge olması da gelir dağılımı resminin en trajik noktalarından birisini oluşturuyor. Bu bölgede en zengin ile en yoksul yüzde 10’yuk dilimler arasındaki uçurum 2016 döneminde 5.31 puanlık bir sıçrama göstererek 9.52’den 14.82’ye fırladı.
■ Aynı resmin bir diğer trajik yanı ise bu bölgenin en yüksek ortalama gelir artışında Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’den (yüzde 29.32) sonra en yüzde 26.38 ile ikinci sırada yer alması. Ancak Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesindeki bu ortalama gelir düzeyi artışında başat rolü yüzde 41.78’lik gelir artışı ile en zengin yüzde 10’luk gelir dilimi oynuyor. Buna karşın bölgenin en yoksul yüzde 10’luk kesininin ortalama geliri artmak bir yana yüzde 8.99 gibi ciddi bir düşüş göstermiş. Bölgenin en yoksullarının gelirindeki bu düşüş, 26 bölgenin 10 gelir dilimi içindeki en yüksek düşüş olarak da öne çıkıyor.
■ Ankara ortalama gelirde ilk sırada yer almasına karşın en zengin yüzde 10’un gelir düzeyinde İstanbul ilk sırada yer alıyor.
■ Tüm bölgeler içinde en zengin yüzde 10’un geliri ile en yoksul yüzde 10’un geliri arasındaki uçurum da 1.77 puan artarak 38.52 kata çıktı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder