Geçen hafta açıklanan birinci çeyrek büyüme verileri, ekonominin gidişatı, krizden çıkış performansı ve dengesizlikleri konusunda bir dizi gerçeği de gözler önüne serdi. İlk çeyrek büyüme verilerinden ilk elde çıkartılacak en temel sonuçlar şöyle sıralanabilir:
· İlk çeyrekteki yüzde 11.7’lik büyüme, krizden çıkışta önemli bir ilerlemeyi ifade etmektedir.
· Ancak bu artışta baz etkisi de önemli bir paya sahiptir. Çünkü geçen yılın ilk çeyreğinde ekonomi yüzde 14.5 küçülmüştü.
· Krizin tahribatı tam olarak giderilememiştir. GSYİH, hala 2008 1. çeyrek düzeyinin yüzde 4.5 altındadır. Nüfus artışı da hesaba katılırsa fark daha da yüksektir.
· Geçen yılın ikinci çeyreğinden itibaren krizden çıkış sürecine giren ekonominin, toparlanma gücü ilk çeyrekte son derece zayıflamış, hemen hemen sıfıra inmiştir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle bir önceki çeyreğe göre GSYİH artışı sadece binde 1’dir.
· Büyüme topal bir büyümedir, sadece iç talebe dayalıdır. İlk çeyrekte hem dış talebin büyümeye katkısı eksiye dönmüş, hem de ihracat adeta bir patlama yapmıştır.
· Stok değişimi büyümeye en fazla katkı yapan kalemlerden birisi olmasına rağmen, ekonomi aktörleri hala stoklarını artırmak yerine stok eritmeye devam ediyorlar. Yani ekonominin geleceği konusunda ihtiyatlı davranmayı tercih ediyorlar.
· Bu durum, yatırımlardaki hareketlenmeye rağmen ekonomi aktörlerinin istihdamda güçlü bir artışa hazır ve istekli olmadıklarını gösteriyor.
VERİMLİLİK 2008’İN YÜZDE 11 ALTINDA
2008, 2009 ve 2010 yıllarının ilk çeyrek GSYİH miktarları ile istihdam düzeylerini karşılaştırarak yaptığımız verimlilik hesapları da, hükümetin iddia ettiği güçlü istihdam artışının mümkün olmadığını ortaya koyuyor. Çalışan başına üretilen GSYİH miktarı, geçen yıla göre yüzde 3.8 artmış olmasına karşın, hala 2008’in yüzde 10.8 altında bulunuyor. Yani 2009 yılının ilk çeyreğinde krizin verimlilikte yarattığı yüzde 14.1’lik tahribatın çok büyük bölümü duruyor. Kişi başına katma değer üretimi, 2008 düzeylerine yaklaşmadıkça istihdamda güçlü ve istikrarlı bir artış beklemek mümkün değil.
Verimlilik 2008 düzeyinin, inşaatta yüzde 20, tarım ve balıkçılıkta yüzde 18.5, sanayide yüzde 4.1 ve hizmetlerde yüzde 4.5 altında bulunuyor. Mali sektör dışarıda tutulduğunda hizmetlerdeki 2008’e göre verimlilik kaybı da yüzde 15.6’ya ulaşıyor.
Tarım ve balıkçılıkta yaratılan GSYİH geçen yıla göre yüzde 3.2 azalırken istihdamın yüzde 20.4 artmış olması da bir diğer dengesizliğe işaret ediyor. Son bir yılda gerçekleşen 1.4 milyon kişilik istihdam artışının 855 bini, üretimin düştüğü tarımda meydana geldi. Bu çelişik durum, tarımda görülen istihdam artışının, aslında bir tür gizli işsizlik olduğunu ortaya koyuyor.
Tarımdaki ekonomik rasyonaliteye ters yığılmaya rağmen, diğer sektörlerdeki verimlilik göstergeleri istihdam artışını destekleyecek durumda değil. Yılın ilk çeyreğinde bir yıl öncesine göre tarım dışı sektörlerde GSYİH yüzde 12.5 artarken istihdam yüzde 6.3 azaldı. Bu sayede verimlilik 2009’a göre yüzde 6.7 arttı. Ancak bu artışa rağmen tarım dışı sektörlerdeki verimlilik, kriz öncesinin yüzde 7.8 altında bulunuyor.
| Krizin verimlilikteki tahribatı onarılamadı | ||||||
| | Çalışan başına 1. Çeyrek GSYİH | 2009 değişim | 2010 değişim | 2008'e göre değişim | ||
| (*) 1998 fiyatlarıyla (TL) | 2008 | 2009 | 2010 | |||
| Sanayi | 1,573.67 | 1,362.90 | 1,509.30 | -13.39% | 10.74% | -4.1% |
| Hizmetler | 1,400.87 | 1,272.14 | 1,337.93 | -9.19% | 5.17% | -4.5% |
| İnşaat | 1,444.79 | 1,185.34 | 1,156.12 | -17.96% | -2.47% | -20.0% |
| Tarım, ormancılık, balıkçılık | 251.28 | 243.66 | 204.86 | -3.03% | -15.92% | -18.5% |
| Toplam | 1,230.64 | 1,057.32 | 1,097.93 | -14.08% | 3.84% | -10.8% |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder