· 2009’da bir ailenin ortalama aylık tüketimi, 62 TL artarak bin 688 liraya yükseldi. Harcamalarda konutun payı geriledi ama yüzde 28.24 ile birinciliğini korudu.
· Kriz yılında en düşük gelir gruplarının sağlık faturası artarken, en üst gelir grubunun harcamasını en fazla arttığı kalemler otel, lokanta ve ev eşyası oldu.
· Konut ve gıda toplam tüketim harcamalarının yüzde 51.2’sini oluşturuyor. Gıda en düşük yüzde 20’lik gelir diliminde, konut da ikinci dilimde en yüksek paya sahip.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2009 yılı hanehalkı tüketim harcaması araştırmasının sonuçlarına göre, geçen yıl yoksulların sağlık faturası kabarırken, zenginlerin harcamalarını en fazla artırdığı alanlar, ev eşyaları ile otel ve lokanta harcamaları oldu.
Geçen yıl toplam tüketim harcamaları içinde payı en fazla artan kalem, üst gelir gruplarının harcamalarındaki artışın etkisi ile otel ve lokanta kalemi oldu. Otel ve lokantanın toplam harcamalar içindeki payı 0.78 puan artarak yüzde 5.16’ya çıktı. Toplam tüketim içinde payı en fazla artan ikinci kalem de yine üst gelir grubunun katkısı ile ev eşyaları oldu. Ev eşyalarının toplam tüketimdeki payı 0.37 puan artarak yüzde 6.16’ya çıktı. Toplam tüketim içindeki payı yüzde 23’e çıkan gıda ise 0.36 puan ile artışta üçüncü sırada yer alabildi.
KONUTUN PAYI AZALSA DA BİRİNCİLİĞİ BIRAKMADI
Ailelerin toplam tüketim harcamalarında kira ve konutun payı 2009 yılında biraz gerilese de ilk sırayı korumaya devam etti. Tüketim harcamaları içinde konutun payı 0.82 puan düşerek yüzde 28.24’e indi. İkinci sırada yer alan gıda ve içeceğin payı ise 0.36 puan artarak yüzde 23’e çıktı. Tüketim harcamalarında üçüncü sırada yüzde 13.59 ile ulaştırma yer alıyor. En düşük yüzde 20’lik gelir diliminin harcamaları içinde gıda en büyük payı alırken, diğer dört grubun harcamalarında en büyük payı konut ve kira alıyor.
Buna karşın tüketim harcamaları içindeki payı en fazla azalan kalem konut oldu. Konut harcamaları, kiranın yanısıra elektrik, doğalgaz, yakıt, şebeke suyu ve evde yapılan onarım harcamalarını kapsıyor. Konut ve kira harcamalarının toplam tüketim harcamaları içindeki payı 0.82 puan azalarak yüzde 28.24’e indi. Ulaştırma harcamalarının yapı 0.48 puan azalarak yüzde 13.59’a, giyim ve ayakkabının payı ise 0.33 puan azalarak yüzde 5.07’ye geriledi.
Bütçede kiranın payı tüm gelir gruplarında azaldı | ||||||||||||
(%) | Toplam | 1. %20 | 2. %20 | 3. %20 | 4. %20 | 5. %20 | ||||||
2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | |
Toplam | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 | 100.00 |
Gıda ve alkolsüz içecekler | 22.64 | 23.00 | 33.71 | 33.97 | 27.26 | 28.35 | 25.21 | 25.43 | 22.23 | 22.48 | 17.17 | 17.43 |
Alkollü içecek, sigara ve tütün | 3.84 | 4.09 | 5.19 | 5.47 | 4.71 | 4.70 | 4.38 | 4.67 | 3.63 | 4.07 | 3.04 | 3.26 |
Giyim ve ayakkabı | 5.40 | 5.07 | 4.48 | 4.38 | 4.30 | 4.48 | 4.97 | 4.71 | 5.27 | 4.79 | 6.33 | 5.82 |
Konut ve kira | 29.06 | 28.24 | 30.71 | 29.72 | 32.11 | 31.70 | 31.00 | 30.45 | 29.61 | 28.59 | 26.23 | 25.28 |
Ev eşyası | 5.79 | 6.16 | 5.20 | 5.11 | 5.58 | 5.97 | 5.86 | 6.19 | 5.93 | 6.06 | 5.88 | 6.54 |
Sağlık | 1.90 | 1.91 | 1.80 | 2.19 | 1.73 | 2.12 | 1.83 | 1.62 | 1.77 | 1.86 | 2.11 | 1.93 |
Ulaştırma | 14.07 | 13.59 | 7.62 | 7.45 | 10.67 | 9.21 | 11.01 | 11.26 | 14.34 | 13.93 | 18.26 | 17.67 |
Haberleşme | 4.37 | 4.23 | 3.66 | 3.53 | 4.13 | 3.71 | 4.41 | 3.97 | 4.59 | 4.49 | 4.46 | 4.57 |
Kültür, eğlence | 2.50 | 2.62 | 1.23 | 1.59 | 1.87 | 1.64 | 2.00 | 2.23 | 2.63 | 2.77 | 3.20 | 3.34 |
Eğitim hizmetleri | 1.96 | 1.88 | 0.70 | 0.65 | 0.93 | 0.69 | 1.55 | 1.24 | 1.68 | 1.61 | 3.02 | 3.10 |
Otel, lokanta, pastane | 4.38 | 5.16 | 2.74 | 3.06 | 3.72 | 4.12 | 4.13 | 4.74 | 4.47 | 5.25 | 5.10 | 6.22 |
Çeşitli mal ve hizmetler | 4.10 | 4.05 | 2.94 | 2.89 | 3.00 | 3.32 | 3.65 | 3.51 | 3.85 | 4.11 | 5.18 | 4.83 |
SAĞLIKTA YOKSULUN YÜKÜ ARTTI
Geçen yıl ailelerin sağlık harcamaları ortalama yüzde 4.36 arttı. Bu alanda 12 aylık ortalamalara göre 2009 yılı enflasyonu yüzde 2.94 oldu. Buna göre sağlık harcamaları reel olaürak yüzde 1.38 arttı. Sağlıkta olağan sayılacak bu artışın olağanüstü yönünü ise bu artışı dar gelirlilerin sırtlanması oldu. En üst yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin sağlık harcamaları yüzde 5.34 azalırken, en yoksul yüzde 20’lik dilimde yer alan ailelerin sağlık harcamaları yüzde 27.48 arttı. En düşük ikinci yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin sağlık harcamalarındaki artış ise yüzde 23.49’u buldu. Böylece geçen yıl ailelerin sağlık harcamalarında meydana gelen her 100 liralık artışın 54 lirası en yoksul yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin cebinden çıktı.
Gelir gruplarına göre aylık ortalama harcamalar nasıl değişti? | ||||||||||||
(TL) | Toplam | 1. %20 | 2. %20 | 3. %20 | 4. %20 | 5. %20 | ||||||
2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | |
Toplam | 1625.72 | 1687.75 | 736.45 | 771.67 | 1121.75 | 1130.42 | 1437.95 | 1517.47 | 1852.51 | 1934.36 | 2980.76 | 3084.83 |
Gıda ve alkolsüz içecekler | 368.06 | 388.18 | 248.26 | 262.14 | 305.79 | 320.47 | 362.51 | 385.89 | 411.81 | 434.84 | 511.80 | 537.69 |
Alkollü içecek, sigara ve tütün | 62.43 | 69.03 | 38.22 | 42.21 | 52.83 | 53.13 | 62.98 | 70.87 | 67.25 | 78.73 | 90.61 | 100.57 |
Giyim ve ayakkabı | 87.79 | 85.57 | 32.99 | 33.80 | 48.24 | 50.64 | 71.47 | 71.47 | 97.63 | 92.66 | 188.68 | 179.54 |
Konut ve kira | 472.43 | 476.62 | 226.16 | 229.34 | 360.19 | 358.34 | 445.76 | 462.07 | 548.53 | 553.03 | 781.85 | 779.84 |
Ev eşyası | 94.13 | 103.97 | 38.30 | 39.43 | 62.59 | 67.49 | 84.26 | 93.93 | 109.85 | 117.22 | 175.27 | 201.75 |
Sağlık | 30.89 | 32.24 | 13.26 | 16.90 | 19.41 | 23.96 | 26.31 | 24.58 | 32.79 | 35.98 | 62.89 | 59.54 |
Ulaştırma | 228.74 | 229.37 | 56.12 | 57.49 | 119.69 | 104.11 | 158.32 | 170.87 | 265.65 | 269.46 | 544.29 | 545.09 |
Haberleşme | 71.04 | 71.39 | 26.95 | 27.24 | 46.33 | 41.94 | 63.41 | 60.24 | 85.03 | 86.85 | 132.94 | 140.98 |
Kültür, eğlence | 40.64 | 44.22 | 9.06 | 12.27 | 20.98 | 18.54 | 28.76 | 33.84 | 48.72 | 53.58 | 95.38 | 103.03 |
Eğitim hizmetleri | 31.86 | 31.73 | 5.16 | 5.02 | 10.43 | 7.80 | 22.29 | 18.82 | 31.12 | 31.14 | 90.02 | 95.63 |
Otel, lokanta, pastane | 71.21 | 87.09 | 20.18 | 23.61 | 41.73 | 46.57 | 59.39 | 71.93 | 82.81 | 101.55 | 152.02 | 191.88 |
Çeşitli mal ve hizmetler | 66.65 | 68.35 | 21.65 | 22.30 | 33.65 | 37.53 | 52.49 | 53.26 | 71.32 | 79.50 | 154.40 | 149.00 |
Grubun en düşük aylık ortalama geliri (TL) | 777.00 | 815.00 | 1173.33 | 1226.00 | 1655.08 | 1713.00 | 2379.50 | 2499.00 | ||||
Grubun en yüksek aylık ortalama geliri (TL) | 777.00 | 815.00 | 1173.33 | 1226.00 | 1655.08 | 1713.00 | 2379.50 | 2499.00 | ||||
VERGİ İNDİRİMİ EN FAZLA ÜST GELİR GRUBUNA YARADI
Kriz yılında üst gelir gruplarının harcamalarının ciddi ölçüde arttığı kalemlerin ev eşyası ile lokanta ve otel harcamaları olması dikkat çekti. Geçen yıl piyasayı hareketlendirerek krizden çıkışı başlatmak için mobilya, beyaz ve kahverengi eşyada uygulanan KDV indiriminin en fazla üst gelir gruplarına yaradığı anlaşılıyor.
En yüksek yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin otel ve lokanta harcamaları geçen yıl yüzde 26.22 oranında arttı. Bu gelir grubunun ev eşyası harcamalarındaki artış ise yüzde 15.11’i buldu. 2009’da ev eşyası alımlarında meydana gelen artışın yüzde 54’ünü en üst yüzde 20’lik gelir dilimindeki aileler gerçekleştirdi. Bu grup, otel ve lokanta harcamalarında meydana gelen artışın da yüzde 50’sini üstlendi. Üst gelir grubunun haberleşme harcamalarındaki artış miktarının toplam artışın 4.6 katını bulması da dikkat çekti. Bu durum orta gelirlilerin haberleşme harcamalarını kısmasından kaynaklandı.
En yüksek yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin harcamaları içinde otel ve lokantanın payı geçen yıl 1.12 puanlık bir artışla yüzde 6.22’ye, ev eşyasının payı da 0.66 puanlık bir artışla yüzde 6.54’e çıktı.
EN BÜYÜK UÇURUM EĞİTİMDE
Harcama kalemleri içinde üst gelir grupları ile alt gelir gruplarının harcamaları arasında en büyük fark eğitim alanında kendini gösteriyor. 2009 yılında bu alandaki makas daha da açıldı. En üst yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan ailelerin eğitim harcaması, en alt gruptaki ailelerin harcamasının 19 katını aşıyor. 2008 yılında en üst grubun eğitim harcaması en alt grubun 17.5 katı idi. TÜİK’in verilerine göre en alt yüzde 20’lik gurup ayda ortalama 772 lira ile geçinirken, en üst grup ortalama 3 bin 85 lira harcıyor.
Eğitimde zenginin payı yoksulun 19 katı | ||||||||||||
(%) | Toplam | 1. %20 | 2. %20 | 3. %20 | 4. %20 | 5. %20 | ||||||
2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | 2008 | 2009 | |
Toplam | 100.00 | 100.00 | 9.06 | 9.14 | 13.80 | 13.40 | 17.69 | 17.98 | 22.79 | 22.92 | 36.67 | 36.56 |
Gıda ve alkolsüz içecekler | 100.00 | 100.00 | 13.49 | 13.51 | 16.61 | 16.51 | 19.70 | 19.88 | 22.38 | 22.40 | 27.82 | 27.71 |
Alkollü içecek, sigara ve tütün | 100.00 | 100.00 | 12.26 | 12.22 | 16.93 | 15.39 | 20.19 | 20.49 | 21.57 | 22.77 | 29.06 | 29.13 |
Giyim ve ayakkabı | 100.00 | 100.00 | 7.52 | 7.90 | 10.97 | 11.83 | 16.28 | 16.69 | 22.25 | 21.65 | 42.97 | 41.93 |
Konut ve kira | 100.00 | 100.00 | 9.57 | 9.63 | 15.24 | 15.04 | 18.86 | 19.39 | 23.22 | 23.21 | 33.10 | 32.73 |
Ev eşyası | 100.00 | 100.00 | 8.15 | 7.58 | 13.30 | 12.98 | 17.91 | 18.07 | 23.36 | 22.57 | 37.29 | 38.79 |
Sağlık | 100.00 | 100.00 | 8.58 | 10.48 | 12.52 | 14.86 | 17.04 | 15.26 | 21.15 | 22.40 | 40.71 | 37.01 |
Ulaştırma | 100.00 | 100.00 | 4.90 | 5.01 | 10.46 | 9.08 | 13.84 | 14.89 | 23.22 | 23.49 | 47.57 | 47.52 |
Haberleşme | 100.00 | 100.00 | 7.59 | 7.62 | 13.06 | 11.73 | 17.87 | 16.86 | 23.98 | 24.31 | 37.50 | 39.47 |
Kültür, eğlence | 100.00 | 100.00 | 4.48 | 5.55 | 10.31 | 8.37 | 14.15 | 15.31 | 24.01 | 24.19 | 47.06 | 46.59 |
Eğitim hizmetleri | 100.00 | 100.00 | 3.26 | 3.17 | 6.54 | 4.91 | 14.01 | 11.86 | 19.59 | 19.67 | 56.60 | 60.40 |
Otel, lokanta, pastane | 100.00 | 100.00 | 5.67 | 5.42 | 11.72 | 10.69 | 16.67 | 16.52 | 23.26 | 23.30 | 42.68 | 44.06 |
Çeşitli mal ve hizmetler | 100.00 | 100.00 | 6.50 | 6.52 | 10.08 | 10.99 | 15.74 | 15.57 | 21.36 | 23.25 | 46.32 | 43.67 |
HARCAMALAR KENTTE ARTTI KIRDA YERİNDE SAYDI
2009 yılında ailelerin aylık ortalama tüketim harcaması, 62 lira ve yüzde 3.82 artarak bin 688 liraya yükseldi. Nüfusu 20 binden fazla olan yerlerde yaşayan ailelerin ortalam aharcaması 83 lira ve yüzde 4.59 artarak bin 891 liraya çıktı. Nüfusu 20 binin altında olan yerlerde yaşayanların aylık harcaması ise 2 lira azalarak bin 181 liraya geriledi. Harcamalardaki 62 liralık artışın 20.1 lirası gıda ve içeceğe, 15.9 lirası da otel ve lokanta harcamalarındaki artışa gitti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder