Ekonominin soğuması ile kastedilen, aslında doğrudan doğruya üretimin yavaşlaması değil. Üretim dış talep sayesinde artıyorsa, ortada bir sorun yok. Ama iç talep, ithalatı körükleyerek artıyorsa, bu giderek büyüyen bir cari açık ve dış borç sorunu yaratıyor. Bu nedenle sanayi üretimi artışında iç ve dış talebin hangisinin ne kadar etkili olduğunu anlamak, yakıcı sorunumuz cari açığın seyri konusunda da aydınlatıcı olabilir.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yurtiçi ve yurtdışı bazında yayınladığı sanayi ciro ve sipariş endeksleri, sanayide iç ve dış talep dengesinin seyri konusunda bir fikir verebilir. Hem kısa dönemli eğilimleri anlayabilmek, hem de verileri aylık oynaklıktan arındırabilmek için üç aylık ortalamaların aylık değişimine bakmak daha doğru olabilir.
İmalat sanayiinin bütününde ekim ayı yurtdışı ciro artışı, yurtiçi ciro artışının oldukça üzerinde. Üretim artışında dış talep daha büyük rol oynamış. Ancak bu durumun sürekliliği konusunda soru işareti var. Çünkü ekim ayında alınan yurtiçi siparişlerdeki artış, yurtdışı siparişlerdeki artışın oldukça üzerinde.
Daha ayrıntılı baktığımızda dayanıklı tüketim malları ve yatırım malları ile dayanıksız tüketim malları ve ara malları arasında da eğilimlerin ayrıştığını görüyoruz.
Yatırım mallarında dış talep daha önde olmak üzere hem iç, hem de dış talep etkili bir artış göstermiş. Ancak siparişlere bakıldığında, iç talep artışının dış talep artışından çok daha yüksek olması dikkat çekiyor. Dayanıklı tüketim mallarındaki ciro artışında da dış talebin çok yüksek bir payı var. Bu eğilim, siparişlerde de etkili olmaya devam ediyor.
Aramallarında iç talep ile dış talep, hem cirolarda, hem de siparişlerde ılımlı ve birbirine yakın artış gösteriyor. Dayanıksız tüketim mallarında ise iç talep-dış talep dengesi açısından, hala pek de iç açıcı olmayan bir manzara var. Bu alanda cirolarda iç talep etkisi, dış talepten açık ara ileride. Üstelik siparişler cephesinde dış talepte düşüş görülürken, iç talepte hızlanma olması dikkat çekiyor.
Özetleyecek olursak: Sanayi üretiminde ekimde görülen sürpriz artışta, dış talepteki artışın önemli bir payı oldu. Ancak bunun sürekli olup olmayacağı belli değil. İç talepte ise belirgin bir yavaşlama olduğu söylenemez. Kurlardaki artışın ihracata destek verdiği görülüyor. Ancak özellikle Avrupa ekonomilerindeki sorunlar, ihracatın geleceği için belirsizlik ve risk yaratıyor. İhracattaki artış, sanayide iç talep ile dış talep arasındaki dengesizliği bir nebze azalttı. Ancak bu dengenin hala, örneğin bu yılın ilk çeyreğindeki düzeyin bile altında olduğunu unutmamak gerekiyor.
(http://www.haberturk.com/htyazar/ismet-ozkul)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder