Kamu yatırımlarındaki daralma 2001 krizini aratacak

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, ekonominin genel dengesine ilişkin verileri açıklarken, 2019-2021 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) doğrultusunda yatırım tahmin ve hedeflerini de açıkladı.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı veriler, iki açıdan önemli bir kaynak.

Birincisi Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı tabloda yatırımlardaki büyümeyi kamu-özel ayrımı ile görebiliyoruz. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yeni gayrısafi yurtiçi hasıla hesabına geçişle birlikte yatırımlardaki büyümeyi artık kamu-özel ayrımıyla değil sadece toplam olarak açıklamaya başlamıştı. TÜİK’in kamuya açıklamadığı bu verileri, şimdi Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerinde bulabiliyoruz.

İkincisi TÜİK’in verilerinde hiç yer almayan sektörel düzeydeki yatırım büyüme hızlarını da görebiliyor olmamız. Bu veri setinde yatırımların 10 temel sektör arasında nasıl dağıldığını ve her sektördeki yatırım büyümesinin yıldan yıla nasıl seyrettiğini izlemek mümkün.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın veri setinde 1998-2017 gerçekleşme verilerinin yanısıra 2018 yılı gerçekleşme tahminleri ile 2019 hedefleri kamu-özel ayrımı ve sektör bazında yer alıyor.

Cumhurbaşkanlığı’nın OVP’ye paralel olarak kamu-özel ve sektörler bazında ortaya koyduğu yatırım büyüme hedefleri, bizi 2019’da nasıl bir yıl beklediğinin de mesajlarını veriyor:

* En çarpıcı nokta, kamu yatırımlarında 2019’da yüzde 36’yı bulan sert bir küçülmenin hedeflenmiş olması. Bu 2001 krizinin 1.5 katını aşan bir küçülme demek. 2001 krizinde kamu yatırımlarındaki küçülme yüzde 22 olmuştu.

* Sektörler bazında kamu yatırımı hedeflerine baktığımızda sadece enerjide yüzde 11.36’lık bir büyüme hedefi var. Cumhurbaşkanlığı’nın hedeflerine göre kamu yatırımları, gelecek yıl sağlıkta yüzde 50.55, eğitimde yüzde 38.98, diğer hizmetlerde yüzde 32.59, tarımda yüzde 41.91, konutta yüzde 28.72, ulaştırmada yüzde 39.19, turizmde yüzde 44.53, imalat sanayiinde yüzde 46,97 ve madencilikte yüzde 35.68 gibi yüksek hızlarda daralacak.

* Kamu yatırımlarında 2019 yılı için planlanan küçülme oranları, enerji sektörü dışında tüm ana sektörlerde 2001 krizinde gerçekleşen küçülmeden çok daha yüksek boyutta.

* Sağlık ve eğitim gibi iki temel kamusal hizmet alanındaki kamu yatırımı daralmasının ortalamanın oldukça üzerinde olması, 2019’da karı karşıya kalacağımız kriz halinin sosyal faturasının ciddi ölçüde ağır olacağına işaret ediyor.

* Cumhurbaşkanlığı’nın 2019 programı özel kesim yatırımlarında yüzde 1.98’lik bir büyüme öngörüyor. Bunda özel turizm yatırımlarında yüzde 82’lik bir büyüme olacağı varsayımının büyük etkisi var. Ancak kamu yatırımlarının sert bir küçülme yaşadığı bir iklimde özel kesim yatırımları da birçok sektörde daralırken özel turizm yatırımlarının yüzde 82 gibi olağanüstü bir büyüme göstereceği varsayımı pek inandırıcı durmuyor.

* Kaldı ki kamu yatırımlarının böylesine daraldığı bir ortamda özel kesim yatırımlarında cılız bile olsa bir büyüme beklemek de pek gerçekçi değil.

* Belediye seçimleri nedeniyle, kamu yatırımlarındaki bu daralmanın mart sonrasında belirginleşeceği dikkate alındığında, yılın ikinci çeyreğinden itibaren IMF programlarından bile daha yakıcı bir sürece girileceği görülüyor.

* İLGİLİ VERİLERİ ŞURADAN İNDİREBİLİRSİNİZ/ Sektör bazında kamu ve özel yatırım büyüme hızları ve 2019 hedefleri