Tek başına iki zammın faturası bir aylık enflasyona bedel

Elektrik ve doğalgaza gelen şok zamlar, 4 aydır çift haneye demir atan enflasyonun nisanda da çift hanede kalmasını garantiledi. Sadece elektrik ve doğalgaza gelen zamlar bile tek başına nisan enflasyonunun, mart ayı enflasyonundan daha yüksek olmasına yol açacak. TÜİK verilerine göre mart ayı enflasyonu yüzde 0.41 oldu ve yıllık enflasyon yüzde 10.43 düzeyinde sabit kaldı. Elektrik ve doğalgaz zamlarının nisan enflasyonuna katkısı 0.5 puan olacak. Yani tek başına bu iki kalem, mart ayındaki toplam enflasyondan 0.09 puan daha yüksek bir enflasyon yaratacak. Diğer kalemlerde hiç fiyat artışı olmasa bile nisanda yıllık enflasyon yüzde 10’un üzerinde kalmaya devam edecek.

Son zamların nisan enflasyonuna etkisi
Ürün	TÜFE'deki payı (%)	Zam oranı (%)	Nisan enflasyonuna katkısı (% puan)
Elektrik	3.11	8.10	0.25
Doğalgaz	1.32	18.72	0.25
Toplam	4.44		0.50

Doğalgazın enflasyon sepetindeki ağırlığı yüzde 1.32 düzeyinde. Bu durumda doğalgaza gelen yüzde 18.7’lik zam nisan enflasyonuna 0.25 puan katkı yapacak. Enflasyon sepetinde yüzde 3.11 ağırlığı olan elektriğe gelen yüzde 8.1’lik zammın katkısı da 0.25 puan olacak.

Mart ayı enflasyonunun da yarıdan fazlası enerji zamlarından kaynaklandı. Mart ayındaki yüzde 0.41’lik enflasyonun 0.29 puanı, enerjide ortalama yüzde 2’yi aşan enflasyondan doğdu. TÜİK verilerine göre mart ayında ortalama olarak tüpgaz fiyatları yüzde 4.18, benzin yüzde 3.84, LPG yüzde 5.75 ve mazot yüzde 3.02 arttı.

BÜYÜK ŞEHİRLERDE HASAR DAHA YÜKSEK

Mart ayında enflasyona en yüksek katkı, akaryakıt zamlarının etkisi ile ulaştırmadan geldi. Aylık enflasyonda başı yüzde 1.15 ile ulaştırma harcamaları çekti. Ulaştırma, toplam enflasyona 0.19 puan katkı yaptı.

Akaryakıt ve ulaştırma zamları, büyük şehirlerde yaşayanları daha fazla vurdu. Özellikle büyük kentlerde günlük ulaşımlarını kendi otomobilleriyle yapanların akaryakıt harcamalarının toplam harcamaları içindeki payı artık yüzde 15-20’ye ulaşıyor. Örneğin harcamalarının yüzde 18’ini benzine yapan bir aile için mart enflasyonu, yüzde 1’i aşarak genel enflasyonun 2.5 katını buluyor.

Ulaştırmadan sonra mart enflasyonuna en fazla katkı, kira ve konut harcamalarından geldi. Konuttaki yüzde 0.65’lik artış enflasyona 0.10 puan katkı yaptı. Giyim ve ayakkabı, yüzde 1.07 ile fiyat artışında ikinci sırada yer aldı ve genel enflasyona 0.07 puan katkı yaptı.

Şubatta yüzde 2.08’lik enflasyon ile başı çeken gıdanın martta düşmesi, enflasyonun daha yüksek çıkmasını önledi. Martta gıda fiyatları yüzde 0.33 geriledi ve genel enflasyonu 0.08 puan aşağı çekti.

Mart enflasyonuna en büyük katkı ulaştırmadan geldi
(%)	Yıllık enflasyon	Yıllık enflasyona katkı (puan)	Aylık enflasyon	Aylık enflasyona katkı (puan)
TÜRKİYE	10.43	10.43	0.41	0.41
Gıda ve alkolsüz içecekler	11.25	2.98	-0.33	-0.08
Alkollü içecekler ve tütün	18.47	0.97	0.00	0.00
Giyim ve ayakkabı	9.39	0.65	1.07	0.07
Konut	10.09	1.68	0.65	0.10
Ev eşyası	11.76	0.89	0.91	0.07
Sağlık	0.86	0.02	0.31	0.01
Ulaştırma	10.84	1.83	1.15	0.19
Haberleşme	-0.05	-0.00	-0.32	-0.01
Eğlence ve kültür	7.30	0.22	0.25	0.01
Eğitim	6.22	0.14	0.17	0.00
Lokanta ve oteller	8.56	0.49	0.76	0.04
Çeşitli mal ve hizmetler	16.53	0.57	0.67	0.02

MERKEZ BANKASI İÇİN KRİTİK İKİ AY

Yüksek elektrik ve doğalgaz zamları, enflasyon senaryolarını zora sokarken Merkez Bankası açısından nisan ve mayıs aylarının önemini artırdı. Elektrik, doğalgaz ve olası akaryakıt zamlarının, tüm ürün ve hizmetlerin maliyetini dolayısıyla fiyatlarını etkileme gücü var. Bu nedenle Merkez Bankası’nın yaz aylarında enflasyonda hızlı bir düşüş bekleyen enflasyon senaryoları için önümüzdeki iki ay kritik bir önem kazandı. Merkez Bankası, önümüzdeki günlerde enerji zamlarının, diğer alanlara yayılmasını önlemeye daha fazla odaklanacaktır.

Geçen yıl nisan ayı enflasyonu yüzde 0.87 olmuştu. Elektrik ve doğalgaz  zamları ile nisanda yüzde 0.5’lik enflasyon garanti hale geldiği için enflasyonda tek haneye iniş umudu mayısa kalacak. Geçen yıl mayısta enflasyonda 2.42’lik bir artış meydana geldiği için bu yıl enflasyonun daha düşük çıkması ile mayısta tek haneye inmek mümkün olacak.

Mayıstaki düşüşün boyutunu ise önümüzdeki dönemde enerji zamlarının, zincirleme etkilerinin diğer alanlara ne kadar yayılacağı belirleyecek. Mevcut veriler ışığında, Merkez Bankası kurları kontrol altında tutmaya devam etse bile, enflasyonda etkili bir düşüş için ekim ayına kadar beklemek gerekecek. Bu süre içerisinde kurlarda yaşanabilecek artışlar veya uluslar arası piyasalarda petrol fiyatlarının yükselmesi ihtimalleri, Merkez Bankası’nın enflasyon senaryolarını bozabilecek riskler olmaya devam edecekler.

http://www.haberturk.com/htyazar/ismet-ozkul