Merkez Bankası’nın bu hafta yayınladığı 2007-2009 yıllarını kapsayan sektör bilançoları araştırması, 2009’in ikinci çeyreğinden itibaren yaşanan toparlanma sayesinde şirketlerin kriz yaralarını önemli ölçüde tamir ettiklerini gösterdi. Ancak veriler, küçük işletmelerin hala kriz şokunu atlatamadıklarını ve yaralarını saramadıklarını da ortaya koyuyor.
Merkez Bankası’nın bu yılki sektör bilançoları araştırması 8 bin 80 işletmeyi kapsıyor. Araştırmanın kapsadığı 8 bin 80 işletmenin net satış gelirleri, 2008’de yüzde 18.8 artarken 2009’da yüzde 5.1 geriledi. Satışların tersine 2008’de yüzde 46.3 düşen net kar miktarı, 2009’da yüzde 66.6 arttı. Buna rağmen 2009 net karı, hala 2007’nin yüzde 10.5 altında bulunuyor.
Bu işletmelerin 3 bin 694’ü imalat sanayiinde faaliyet gösteriyorlar. Bunların bin 928’i küçük, bin 281’i orta, 485’i ise büyük işletme kategorisinde yer alıyor. 2009 net satışları 21.5 bin liranın altında olanlar küçük, 21.5-107.5 bin lira arasında olanlar orta, 107.5 bin liranın üzerinde olanlar ise büyük ölçekli işletme sayılıyorlar.
İmalat sanayiinde net kar, 2008’de yüzde 60 ile genel ortalamadan üçte bir daha fazla düşmüş. 2009’da karlar yüzde 66.7 artmasına karşın 2007’nin yüzde 33.1 altında bulunuyor. Bu veriler krizin tahribatının sanayide daha yüksek yaşandığını gösteriyor.
Verileri işletme ölçeklerine göre karşılaştırınca küçük işletmelerinin durumunun çok hazin olduğu görülüyor. Kriz şokunun yaşandığı 2008 yılında orta ve büyük işletmelerde satış artışı devam ederken, küçük işletmelerin net satış geliri yüzde 1.8 azaldı. 2009’da orta işletmelerin net satış gelirleri yüzde 5.6, büyük işletmelerinki yüzde 10.1 azaldı. Buna karşın küçük işletmelerin satışları, 2008’deki gerilemenin üzerine, yüzde 18,9 gibi diğerlerinden çok daha yüksek bir düşüş gösterdi. Orta ve büyük işletmeler karda kalmayı başarmalarına karşın, küçük işletmeler hem 2008’i hem de 2009’u zararla kapattılar. Veriler hem satışlarda, hem de sektörel karda küçük işletmelerin kaybettiği payın, büyük işletmeler tarafından kapıldığını gösteriyor. Toplam aktiflerde ise küçüklerin kaybettiği payı, orta işletmeler almış.
Merkez Bankası verileri, 2009 yılında işletmelerin, satışlarındaki azalmaya karşın karlarını artırdıklarını gösteriyor. Ancak verilerin ayrıntıları, bilançodaki bu düzelmenin kaynağının, yapısal iyileştirmelerle gelen bir verimlilik artışı olmadığını da ortaya koyuyor. Karlılık artışının başlıca nedenlerini faizlerdeki düşüş sayesinde finansman giderlerinin önemli ölçüde azalması, işçi çıkarmalar ve hammadde fiyatlarındaki düşüş sayesinde maliyetlerin azalması ve kambiyo karı oluşturuyor.
Örneğin 2009’da 3 bin 694 imalat sanayi işletmesinin finansman giderleri yaklaşık 8 milyar TL azalmasına ve net kambiyo karı yaklaşık 2 milyar TL artmasına karşın, vergi öncesi kardaki artış 4.1 milyar lirada kaldı. 2008’e göre kısmi bir düzelme olsa da borçluluk oranı, özvarlık karlılığı, aktif karlılığı, stok devir hızı, aktif devir hızı gibi göstergelerin tamamı, 2007 yılına göre daha kötü durumda. Sadece kısa vadeli borç oranı ile likidite oranlarında sınırlı bir iyileşme gözleniyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder