Kredi notu iki yüzlülüğü

Piyasalarda yaşanmakta olan İrlanda krizi, mevcut finans sisteminin temel direklerinden birisi olan kredi notu (rating) kurumunun tutarsızlık ve iki yüzlülüğünü bir kez daha ortaya koydu. Londra merkezli uluslararası kredi piyasası veri ve analiz kurumu CMA’nın ülkelerin kredi notları ile CDS oranları üzerine yaptığı son çalışma da bu tutarsızlığa gösteriyor. CMA, ülkelerin borç ödemekte zora düşme ihtimalinin fiyatlanmasına dayalı olarak piyasada belirlenen CDS oranlarının karşılık geldiği kredi notu derecelerini belirlemiş. CMA’nın hesapladığı CDS kredi notları ile Standard and Poor’s (S&P) tarafından verilen yerel para ile borçlanma notları karşılaştırıldığında yer yer uçurum gibi farklar ortaya çıkıyor.

Piyasanın bakışına göre S&P’nin notta en fazla torpil geçtiği ülkeler şu anda her an yeni bir kriz dalgasını tetikleyebilecekleri gözüyle bakılan PIGS ülkeleri, yani Portekiz, İrlanda, Yunanistan ve İspanya. En fazla hakkı yenen ülke ise Türkiye.

CMA’nın hesabına göre Türkiye’nin CDS oranlarının düzeyi AA notuna karşılık geliyor. Bu not, S&P’nin BB+ olan notundan tam 8 kademe daha yüksek.  Türkiye’nin şu anda yatırım yapılabilir sınırın bir basamak altında bulunan notunun, CDS oranlarına göre yatırım yapılabilir sınırın 7 basamak üzerinde olması gerekiyor. CMA’nın hesabına göre Türkiye ile Fransa’nın kredi notları eşit olmalı.

CMA’nın hesabına göre Rusya ile Estonya’nın kredi notları CDS oranlarına göre hesaplanan düzeyin 4 basamak altında. Buna karşın İrlanda ile İspanya’nın kredi notları, piyasa notunun 10 basamak, Portekiz ile Yunanistan’ın notları ise 8 basamak üzerinde.

S&P’ye göre notu BB+ olan Yunanistan, Türkiye ile aynı düzeyde. CMA’nın CDS hesabına göre  ise Yunanistan’ın notu CCC- olmalı ve Türkiye’nin AA olması gereken notunun tam 16 basamak altında yer almalı. CDS hesabına göre Türkiye’nin kredi notu Portekiz’in 12 basamak, İspanya’nın 10 basamak, İtalya’nın 8 basamak, Belçika’nın 6 basamak üzerinde olması gerekiyor. Oysa S&P’ye göre Türkiye’nin notu tüm bu ülkelerden daha aşağıda.

Bu veriler piyasa aktörlerinin değerlendirmesi ve hareket tarzı ile kredi derecelendirme kuruluşlarının verdikleri not arasında bir uçurum olduğunu ortaya koyuyor. Buradan "derecelendirme kuruluşlarının yanlış, piyasanın yaptığı doğrudur" sonucuna varmak da rasyonel bir yaklaşım olmaz. Çünkü sadece son global kriz deneyimi, bile “piyasa ne yaptıysa doğrudur” yaklaşımının ne kadar boş bir inanç olduğunu gösteriyor. Ancak bir yandan kimse kredi notlarına ve derecelendirme kurumlarına inanmıyor ve güvenmiyorken, diğer yandan bu kurumların sistemin temel kurumlarından birisi olarak kabul ediliyor olması, bir iki yüzlülük. Üstelik kredi derecelendirme kuruluşlarının politik davranmaktan, değerlendirmeleri ekonomik çıkarlarına göre manipüle etmeye kadar bir çok hastalıkla malül oldukları da biliniyorken...

Kredi notu - piyasa notu farkı
Ülke	S&P notu	CDS notu	CDS notuna göre derece farkı
Danimarka	AAA	AAA	0
Finlandiya	AAA	AAA	0
Almanya	AAA	AAA	0
Norveç	AAA	AAA	0
İsveç	AAA	AAA	0
İsviçre	AAA	AAA	0
Avusturya	AAA	AA+	1
Hollanda	AAA	AA+	1
İngiltere	AAA	AA+	1
Slovenya	AA	AA+	-1
Çek Cumhuriyeti	A+	AA+	-3
Slovakya	A+	AA+	-3
Estonya	A	AA+	-4
Fransa	AAA	AA	2
Polonya	A	AA	-3
Türkiye	BB+	AA	-8
Rusya	BBB+	AA-	-4
Belçika	AA+	BBB	7
İtalya	A+	BB+	6
Bulgaristan	BBB	BB+	2
Hırvatistan	BBB	BB+	2
Litvanya	BBB	BB+	2
İzlanda	BBB	BB	3
Romanya	BB+	BB	1
Letonya	BB	BB	0
İspanya	AA	BB-	10
Macaristan	BBB-	BB-	3
Ukrayna	BB-	B+	1
Portekiz	A-	B	8
İrlanda	A	B-	10
Yunanistan	BB+	CCC-	8