Çalışanlar, üretim ve cirodaki artıştan payını alamadı

Ekonomi iki yıldır üst üste çok hızlı büyüme kaydetti. Türkiye, büyüme hızında 2010’da olduğu gibi 2011’de de dünyada ilk sıralarda yer aldı. Bu büyüme istihdamda da önemli bir artışı beraberinde getirdi. Ancak hızlı büyümeyi sırtlayan çalışanların, büyümeden paylarını yeterince aldıklarını söylemek zor. Hatta çalışanlar aleyhine olan bu dengesizlik 2010 yılına göre daha da arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklaığı üretim, ciro, istihdam, çalışılan saat ve ücret-maaş endekslerinin 2011 yılındaki seyrini karşılaştırdığımızda, çalışanlar aleyhine olan bu dengesizliği görebiliyoruz. Sanayi sektörleri için bu endekslerin tamamı elimizde. Ticaret ve hizmet sektörleri ile inşaat sektöründe yılın son çeyreğine ilişkin veriler henüz açıklanmadı. Ancak yılın ilk üç çeyreğine ilişkin verilere baktığımızda, bu sektörlerdeki girişi de görmek mümkün.

 Sanayide geçen yıl istihdam yüzde 5.62 artarken, ücret ve maaş harcamasındaki toplam artış yüzde 14.94 oldu. Buna göre kişi başına ücret artışı ortalama yüzde 9.13 oldu. Bu da sanayide kişi başına ücret ve maaş artışının yüzde 9.13 olduğunu gösteriyor. Yani sanayide ücret artışı, büyümeden pay almak bir yana enflasyonun bile az farkla gerisinde kalmış.

Öte yandan sanayi üretimindeki yıllık artış yüzde 8.92 oldu. Bunu istihdamdaki artış ile karşılaştırdığımızda, sanayide çalışan her bir kişinin, bir önceki yıla göre yüzde 3.41 daha fazla üretim gerçekleştirdiğini görüyoruz.

Sanayide ciro artışı üretim artışının çok daha üzerine çıkarak yüzde 28.13’ü buldu. Bu durum sanayide ciroların, üretim ve enflasyon artışının da üzerine çıktığını gösteriyor. Sanayide çalışa başına ciro artışı ise yüzde 21.66’yı buldu. 2010 yılında bu artış yüzde 12.61 idi.

2011 yılında çalışan başına ciro artışı yüzde 21.66’yı bulurken, çalışan başına ücret artışı yüzde 9.13 ile bunu yarısından bile az oldu. TÜİK’in Ücret-Maaş Endeksi ile Ciro Endeksini bölerek bulduğumuz Maaş/Ciro Endeksi 100.36 puandan 90.02 puana düşerek yüzde 10.30 geriledi. 2010 yılında maaş/ciro endeksindeki gerileme yüzde 1.58 düzeyindeydi. 2011’de ücretin cirodan aldığı payın çok daha hızlı eridiği görülüyor.

Sanayinin omurgasını oluşturan imalat sanayiinde istihdam yüzde 5.76, ücretler yüzde 16.10 artarken, üretim yüzde 9.23, ciro ise yüzde 27.94 arttı. Çalışan başına ücret artışı yüzde 9.77 ile enflasyonun biraz altında kaldı. Buna karşın çalışan başına üretim yüzde 3.28, çalşan başına ciro yüzde 20.97 arttı. Maaş/ciro endeksindeki maaşlar aleyhine olan düşüş, imalat sanayiine yüzde 9.26 oldu.  

Yılın ilk 9 ayına ilişkin verilere göre ticaret ve hizmet sektörlerinde istihdam artışı yüzde 4.66, ücretlerdeki artış ise yüzde 16.46 oldu. Böylece çalışan başına ücret artışı yüzde 11.27 ile enflasyonun biraz üzerine çıktı. Buna karşın ücretlerdeki artış, ticaret ve hizmet sektörlerinde de cirolardaki artışın çok gerisinde kaldı. Tcaret ve hizmet sektörlerinde yılın ilk üç çeyreğindeki ortalama ciro artışı, yüzde 23.15 oldu. Buna göre çalışan başına ciro artışı yüzde 17.66 artarken, çalışan başına ücret artışı bunun 5.85 puan gerisinde kaldı. Maaş/Ciro endeksine göre çalışanların kaybı, yüzde 5.73 oldu. Ticaret hizmet sektörlerinde de maaş/ciro endeksinde 2011’de yaşanan aşınma, 2010 yılındaki yüzde 4.99’luk kayıptan daha fazla oldu.

9 aylık verilere göre inşaat sektöründe de durum aynı. İnşaat sektöründe istihdam yüzde 3.31, ücretler yüzde 14.17 arttı. Çalışan başına ücret artışı yüzde 10.52 ile enflasyona denk düzeyde gerçekleşti. İnşaatta üretim yüzde 13, ciro yüzde 8.37 arttı.  İnşaatta çalışan başına üretim yüzde 9.38 artarken, çalıan başına ciro artışı yüzde 4.90’da kaldı. Böylece çalışanların cirodan aldığı payın arttığı tek sektör inşaat oldu.

Sanayide üretim, ciro ve istihdam
	2010	2011	Değişim (%)
Üretim Endeksi	116,39	126,77	8,92
Ciro Endeksi	162,66	208,42	28,13
İstihdam Endeksi	100,51	105,86	5,32
Maaş Endeksi	163,23	187,62	14,94
Çalışan Başına Üretim Endeksi	115,81	119,76	3,41
Çalışan Başına Ciro Endeksi	161,84	196,89	21,66
Çalışan Başına Maaş Endeksi	162,41	177,24	9,13
Maaş / ciro Endeksi	100,36	90,02	-10,30
Ciro / üretim Endeksi	139,75	164,40	17,64
Ticaret ve hizmetlerde ciro ve istihdam
	2010 (9 ay)	2011 (9ay)	Değişim (%)
Ciro Endeksi	151,50	186,57	23,15
İstihdam Endeksi	109,37	114,47	4,66
Maaş Endeksi	185,73	216,30	16,46
Çalışan Başına Ciro Endeksi	138,52	162,99	17,66
Çalışan Başına Maaş Endeksi	169,83	188,96	11,27
Maaş / ciro Endeksi	122,60	115,94	-5,43
İnşaatta üretim, ciro ve istihdam
	2010 (9 ay)	2011 (9ay)	Değişim (%)
Üretim Endeksi	112,88	127,56	13,00
Ciro Endeksi	110,57	119,82	8,37
İstihdam Endeksi	88,76	91,70	3,31
Maaş Endeksi	160,08	182,77	14,17
Çalışan Başına Üretim Endeksi	127,17	139,10	9,38
Çalışan Başına Ciro Endeksi	124,56	130,66	4,90
Çalışan Başına Maaş Endeksi	180,35	199,32	10,52
Maaş / ciro Endeksi	144,79	152,54	5,36
Ciro / üretim Endeksi	97,95	93,93	-4,10

(http://www.haberturk.com/htyazar/ismet-ozkul)