Hükümetin müdahaleleri olmasaydı 2010’da enflasyon yüzde 5’in de altına inecekti. Çünkü yüzde 6.4 olan yıllık enflasyona sigara ve alkollü içkeler ile akaryakıta gelen vergi zamlarının katkısı 1.5 puanı geçti. Yani ekonominin kendi kendine yarattığı enflasyon, aslında yüzde 5’in de altında. Gıdadan sonra enflasyona en büyük katkıyı kamu yaptı.
Hükümetin kriz koşullarında vergi gelirlerinde meydana gelecek azalmayı dengelemek için içki ve sigara ile akaryakıtta ÖTV miktarını artırdı. Bu durum, en adaletsiz vergi uygulaması olan dolaylı vergilerin, toplam vergiler içindeki payını daha da artırdı. Sonuç olarak özel sektör işten çıkarmalarla, kamu da dolaylı vergileri artırarak, krizin yükünü çalışan kesim ile orta ve düşük gelirlilerin üzerine yıktı.
Sigara ve alkollü içkiler, yüzde 6.4 olarak gerçekleşen enflasyona 1.31 puan ile en büyük katkıyı yapan ikinci kalem oldu. Sigara ve alkolde enflasyon, yüzde 24.66 ile diğer kalemlerin kat kat üzerine çıktı. Sigara ve alkollü içkilerin toplam tüketim içindeki payı yüzde 5.31 olmasına karşın toplam enflasyonun beşte birinden fazlası, bu kalemden kaynaklandı.
Sigara ve alkollü içkide enflasyonun bu kadar fahiş bir düzeye çıkması ve enflasyona ağırlığının 4 katı katkı yapmasının tek nedeni vergilerdeki artış. Çünkü gerek sigarada gerekse alkollü içkilerde fiyat artışları, sadece vergi artışının olduğu aylarda meydana geldi. Bu durumda sadece sigara ve içkideki vergi artışının enflasyona katkısının 1.31 puan olduğunu söyleyebiliriz. Sigara ve içkinin katkısını düştüğümüzde geriye yüzde 5.09’luk bir enflasyon kalıyor. Akaryakıttaki ÖTV artışının katkısını da eklersek, vergi artışları olmasaydı enflasyonun yüzde 5’in altına ineceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Fiyatları kamu tarafından etkilenen kalemlerin, enflasyonda başı çekmesi de dikkat çekiyor. TÜFE hesaplamasının dayandığı 12 ana harcama kaleminin altında 56 alt kalem bulunuyor. Bunlardan 14’ünde enflasyon yüzde 6.4 olan ortalamanın üzerine çıktı, 42’sinde ise TÜFE’den daha düşük bir enflasyon gerçekleşti. TÜFE’den fazla enflasyon artışı olan 14 kalemin 8’inde fiyatlarda kamu belirleyici bir rol oynuyor. Fiyatlarında kamunun etkili olduğu posta hizmetleri, alkollü içkiler, sigara, otomobil kullanma giderleri (akaryakıt), şebeke suyu, yataklı tedavi, ulaştırma hizmetleri ile elektrik, gaz ve diğer yakatlarda enflasyon genel ortalamanın üzerine çıktı.
Enerji, alkollü içkiler, tütün, fiyatı yönetilen veya yönlendirilen ürünler ile dolaylı vergiler hariç tutulduğunda enflasyonun yüzde 4.63 olması da, kamu olmasaydı enflasyonun yüzde 5’in de altına ineceğini gösteriyor.
Enflasyonu TÜFE'den yüksek kalemler | |||
Enflasyon (%) | Katkı (puan) | Ağırlık (%) | |
Posta hizmetleri | 36.67 | 0.001 | 0.004 |
Alkollü içkiler | 30.65 | 0.069 | 0.224 |
Sigara | 24.40 | 1.241 | 5.086 |
Kişisel bakım ürünleri | 19.45 | 0.213 | 1.096 |
Otomobil kullanma giderleri | 14.79 | 0.692 | 4.680 |
Ev içi tekstil | 11.57 | 0.077 | 0.665 |
Mali hizmetler | 11.22 | 0.001 | 0.006 |
Lokanta | 10.30 | 0.520 | 5.053 |
Şebeke suyu | 9.95 | 0.249 | 2.503 |
Yataklı tedavi | 9.88 | 0.028 | 0.281 |
Gıda | 7.19 | 1.853 | 25.767 |
Ulaştırma hizmetleri | 7.04 | 0.265 | 3.759 |
Sigorta | 6.68 | 0.013 | 0.191 |
Elektrik, gaz ve diğer yakıtlar | 6.51 | 0.501 | 7.695 |
TÜFE | 6.40 | 6.401 | 100.000 |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder